şehzade mustafa babası kanuni sultan süleyman manisa sancak beyiyken 1515 de manisa'da doğmuştur. annesi mahidevran sultandır. 1553 yılında konya ereğli'de babası tarafından boğdurulmuştur. dedesi yavuz sultan selim 1520 de vefatından sonra 5 yaşında istanbul'a gitmiştir. eğitiminde makbul pargalı ibrahim paşa üzerine düşmüş, çok iyi bir eğitim almasını sağlamıştır. 1534 yılında manisa sancak beyi olarak manisa'ya gitmiş, veliaht şehzade olmuştur. lalası mustafa süruri efendi kanuni'ye yolladığı raporunda; 'cihan padişahı babası gibi adil, atası sultan selim gibi yavuz ve korkusuz, büyük atası sultan mehmet gibi zeki. devlet-i aliye'nin gördüğü en parlak şehzade' yazmıştır. manisa yönetiminde şehir zenginleşmiş halk şehzadenin yönetimini çok sevmiştir.
1542 yılında kanuni sultan süleyman'ın gönlündeki şehzadesi mehmet'i manisa'ya atamış şehzade mustafa amasya'ya yollamıştır. bu atama ile bile halk ve asker sinirlenmiş, kanuni 'doğu sınırlarının güvenliği için amasyaya atandığı hala daha veliaht şehzade mustafa'dır' fermanını yazmak zorunda kalmıştır. o yıllarda bilim kurulu toplamıştır amasya'da.

arkasında güçlü bir halk ve asker desteği olmuştur. bazı riveyetlerde hürrem sultan'ın oyunları ile bazı rivayetlerde padişahın kendisine rakip görmesi sonucu idam edilmiştir. kanuni gençliğinde dedesinin babası tarafından tahtan indirildiğine şahit olmuştur, şehzade mustafa'nın görünüş olarak da dedesi yavuz sultan selim'e benzediği söylenilir.

konya'ya geldiğinde amasya'da getirdiği 5 bin askeri vardır. babası kendisine uzak bir yere otoğını kurmasını emreder.
daha sonra babasının elini öpmeye ve ordusu ile sefere katılmak için ordugaha gider. rivayet odur ki, bazı yeniçeri ağaları babasının cadırına girmemesi gerektiğini orada kendisini koruyamayacaklarını padişahla dışarıda görüşmesini tavsiye etmişlerdir. bunların hiçbirisini dinlemiştir.

babasının çadırına geldiğinde ise kılıcı istenmiştir. osmanlı'da padişahın otağına kılıçla sadece silahtarları ve şehzadeler girebilir. yine de babası ile konuşabilme umudu ile teslim edip girmiştir. içeride babasını görememiş 7 tane cellat görmüştür. bazı kaynaklarda kanuni sultan süleyman perdenin arkasından izlemiş, bazı kaynaklarda otağının iç kısımlarında kuran okuduğu geçer.
7 cellatın elinden kurtulup tam çadırdan kaçmak üzereyken saray hademelerinden zall mahmut paşa (o zamanlar ağa) arkasından düşürmüş ve boğmuştur. rivayetlerde padişahın şehzade cellatlardan kurtulduğunda kaçırmayın, çabuk olun diye bağırdığı söylenilir.
ölümünün arkasından asker 3 gün yemek yememiş, ilk olarak bir şehzadenin cenaze namazını kılmış, isyan etmiştir.
bir vatikan elçisinin yazdığı mektupta; askerlerin padişahı parçalamak istediğini, padişahı askerin sinirini yatıştırmak devlet hazinesinin neredeyse yarısını askere dağıttığını yazar.
zall mahmut paşa'nın yaptırdığı camiye 150 yıl boyunca hiç kimsenin gitmediği söylenilir.
daha sonraları ülkenin 4 bir yanından düzmece şehzade mustafa olayları yaşanmıştır.
halen topkapı müzesinde bulunan mektuplarda kanuni sultan süleymanın oğlunu açıkça dışladığını görmek mümkün. manisa sancak beyi iken yolladığı mektup topkapıdadır. mektupta babasını çok özlediği, yanına gelip elini öpmek isteği yazar. padişahın cevabı olumsuzdur. buradan yola çıkan bazı tarihçiler padişahın oğlunu sevmediği görüşünü savunur.
hakkında en çok mersiye yazılan şehzadedir. en ünlüsü yahya beyin yazdığı medet şiiridir.
kanuni sultan süleyman'ın süt kardeşi, akıl hocası olan yahya efendi bu olaydan sonra asla kanuni sultan süleyman'la hiç konuşmamıştır.
devamını gör...
hanedan üyesi olmanın kelle koltukta gezmek anlamına geldiği dönemde yaşamış bir şehzade.
devamını gör...
osmanlıya sultan olmadı, gönüllerin sultanı oldu denir hakkında.

lalası kanuni'ye raporunda "babası gibi adaletli, dedesi yavuz gibi cesaretli, atası fatih gibi akıllı. osmanlı'nın gelmiş geçmiş en parlak şehzadesi" yazmıştır.

halkın, ulemanın, askerin desteğini almış bir şehzadedir. babası kendisine, tahtına rakip olarak görüp idam ettirmiştir.
devamını gör...
4.
biraz da kör ölür badem gözlü olur atasözünü hatırlatan şehzade. asker ve ahalinin mustafa'yı tutma ve umut bağlama sebebi temelde ekonomiktir. yavuz zamanından beri bitmek bilmeyen iran seferlerinin askere ve dolayısı ile halka ekonomik olarak pek bir getirisi yoktu. bu savaşlardan neredeyse hiç ganimet toplayamadan dönen asker ve bu durumun yarattığı ekonomik durgunluk halk arasında çok ciddi rahatsızlığa yol açıyordu. oysa batıya yapılan seferler ganimet açısından çok daha verimli olup sefer sonrası ciddi bir ekonomik canlanma yaratıyordu. mustafa'nın bu ortamda iran seferlerine karşı çıkması ve yüzünü batıya dönmek istemesi asker ve halk içinde çok popüler olmasını sağlamıştır. zaten idamındaki gerekçe de iran ile savaşa karşı çıkması, şah tahmasp ile mektuplaşmasıdır. tarihi dizilerden öğrenen romantik bir takım zevatın "mustafa padişah olsa osmanlı cennet olurdu, halk çok mutlu ve mesut olacak, rönesans osmanlıda başlayacaktı" gibi boş lakırdılarının hiç bir kıymeti harbiyesi yoktur. padişahlığa kim gelirse gelsin devlet ve yönetim sisteminde hiç bir zaman esaslı bir değişiklik veya reform yapmayacaktır. mustafa'da padişah olsa onun için de halk eninde sonunda ''şalvarı şaltak osmanlı, eğeri kaltak osmanlı, ekende yok, biçende yok, yemede ortak osmanlı'' diye şikayet edecekti.
devamını gör...
5.
siyasetin bir numaralı kuralı olan "çakal olacaksın" düsturuna ayak uyduramamış, rakiplerinin ayak oyunlarını püskürtememiş, haliyle padişah olabilme sınavını geçememiştir. eskaza padişah olsa, " avrupalılar bana söz verdi, bize saldırmayacaklarmış" deyip bütün sınırları açar, sonra da anamızı bacımızı avrupalı kralların topladığı it, sarhoş, tecavüzcü haçlı orduları ziğerdi.

hayat çok acımasız be mustafa. ama tabi keşke idam edilmek yerine, deden ıı. murat gibi amasya'da inzivaya çekilip kendini ilme, bilme sanata verseydin. üzüldük senin için. lakin, o taht senin hakkın zaten değildi kanka.
devamını gör...
fatih'in 3 oğlundan biridir, karaman sancakbeyi iken 1474 yılında ölmüştür. sadrazamın eşi ile bir ilişkisi olduğu ve bu sebeple sadrazam tarafından zehirletildiği söylenir. fatih de paşayı idam ettirmiştir.
devamını gör...
hürrem kötü şehzade mustafa iyi algısıyla tarih incelenemez. kanıt bulursunuz kanıtlar ve kanıtların gösterdiği ihtimaller üzerine konuşursunuz. örneğin basit bir vikipedi araştırmasından :

hürrem is usually held at least partly responsible for the intrigues in nominating a successor to the throne, though there is no evidence to support this.


kaynağı: the ımperial harem: women and sovereignty in the ottoman empire. oxford university press. p. 60. ısbn 0-19-508677-5.

yani buradan çıkan sonuç ne hürrem sultan'ın böyle bir işi yaptırdığına dair kesinlik yok olamaz da zaten çünkü mektup ya da bir elçi yazısı vs olmalı ki orada da buna dair kanıt bulmanız olası değil. aynı mantıkla şehzade mustafa'nında masum olduğuna dair bir kanıt bulabilmeniz çok mümkün değil. şimdi yine başka bir alıntı yapalım bu sefer türk vikipedisinden olsun:


fransız tarihçi guillaume postel, "de la république des turcs" (türklerin cumhuriyeti) adlı kitabında şehzade mustafa’nın iktidarı devralabilecek yaşa ve olgunluğa ulaştığını, tedbirli ve son derece iyi eğitimli bir şehzade olduğunu yazmaktadır.[8]


kaynağı: postel, guillaume (1539). de la république des turcs.

yine başka bir alıntı daha verelim:

devlet adamları şehzadeye '' hünkarımız tahtı size bırakacak lakin rüstem paşa buna engel oluyor. siz en iyisi sakal bırakın ve tuğ dikin ki babanız niyetinizin olduğu anlasın ve tahtı size bıraksın'' gibi sözlerle kandırmaya çalışmışlardır. şehzade mustafa bu laflara inanıp dedikleri şeyi yapmıştır. sakal bırakıp tuğunu dikmiştir. sakal bırakmak şehzadelere yasaktır. çünkü sakal padişah alametidir. tuğ dikmek de padişah alametidir. bu iki alametleri yerine getiren şehzade tahtta gözü olduğunu dile getirmiş demektir. minyatürlerde de görüldüğü gibi şehzade mustafa'nın sakalları vardır. şehzade mustafa'nın bu oyuna kolay kanmasının sebebi ise geçmişteki örneği dedesi yavuz sultan selim'dir. sultan selim de babası ile bir zaman savaştıktan sonra babasının isteği ile tahta çıkmıştır. bunları öğrenen sultan süleyman en güvendiği din alimlerinden tavsiye istedi. güvenilen bir kölenin efendisinin parasını irtikap ettiğine ve ona karşı bir tuzak kurduğuna ilişkin hayali bir hikâyeyle buna karşı ne yapılması gerektiğini sordu.


kaynağı: barber, noel (1967). the lords of the golden horn

son iki kaynaktan ne anlaşılıyor şehzade mustafa yasak olduğu halde sakal bırakmış ve iktidarı devralması beklenilen bir isim. ikinci hikaye doğruysa şehzade yasak olan ve padişah alameti sayılan davranışta bulunmuş oluyor kandırılarak ya da kandırılmayarak. bu kadar kolay kandırılabiliyorsa gerçekten iddialı bir şehzade mi diye de sorgulayabilirsiniz.

rüstem paşa'nın bu işte eli olduğuna dair

according to a document in the topkapı palace museum archives, a notice was sent to the sultan informing him that rüstem had plotted against mustafa in an attempt to frame him as a safavid ally. the notice claims that rüstem had forged mustafa’s seal and sent a letter of friendship, purportedly from mustafa, to the safavid ruler, tahmasb, who did not know this was a ploy by rüstem, responded positively to the invitation. rüstem’s men found the letter and delivered it to rüstem.


kaynak:topkapı sarayı müzesi arşivi, e. 5103. see the transcription of the document in m. tayyib gökbilgin, “rüstem paşa ve hakkındakiithamlar,” ta rih dergisi vııı, no. 11–12 (1955): s. 24–26and 38–43. the author of the document seems to be remmal haydar. see more about remmal haydar in cornell h. fleischer, “seer to the sultan: haydar-ı remmal and sultan süleyman,” kaynak ve yazı bu makaleden alınmıştır

bunu rüstem paşa'ya dair bir kanıt sayabilirsiniz pekala ama bir önceki kaynak gibi bunda da orijinal kaynağın incelenmesi gerek. fakat diyelim ki böyle bir bilgilendirme yapılmış bu bilgilendirmeyi yapan kim, bu damga nasıl alınabilmişi tam olarak çözemeden bir yorum yapmak kolay değil. kaldı ki rüstem paşa tamamen suçlu şehzade mustafa tamamen masumsa neden sadece görevidnen azledildi ve sonradan tekrar yerine getirildi diye de sorgulayabilirsiniz.

yani uzun lafın kısası kaynaklar doğrultusunda çıkarımlarda bulunabilirsiniz görüldüğü üzere ve buradan benim çıkarabildiğim en iyimser düşünceyle saf en kötümser düşünceyle de gerçekten isyankar potansiyeli biri olduğu varsayımı çıkıyor ve hürrem sultan'ın yapmış olduğu da bir iddiadan öteye gidemiyor. ama bu yaptığım araştırma da detaylı değil. sadece bir iddiada bulunurken bilimsel kaynakların olmasının önemini vurgulamak isterim.
devamını gör...
kanuni sultan süleymanın oğulları arasında en sevilen şehzadedir. adına methiyeler yazılan döneminin en önemli şehzadeleri arasındadır. şehzade mustafa hakkında konuşulacak çok şey var. konu yine idam edilmesine gelecek ama kanuni sultan süleyman oğlunu öldürecek kadar dolduruşa gelecek bir padişah değildir. devletin bekası için haklı sebepleri vardı. gerçi ikisinin de haklı sebepleri vardı... şunu da söylemek isterim ki ben de şehzade mustafanın yerinde olsaydım aynısını yapardım. kan dökerek tahta geçip oturacağıma mazlum bir şehzade olarak ölmeyi yeğlerdim.
devamını gör...
bu ülkede niceleri muhteşem yüzyıl sebebiyle adamın masum olduğuna filan inandı, haksız yere öldüğüne inandı, ağladı. ulan imparatorluğun kaideleri vardı. adamların bir sistemi vardı. ihtimaller ile tarih yapılmaz, öyle olsaydı başka olurduları geçiniz.
devamını gör...
hürrem sultan'ın, kendi çocuklarından birini tahta geçirmek için sadrazam rüstem paşa ile işbirliği yaparak şehzade mustafa'nın idamına zemin hazırladığı ve kanuni sultan süleyman'ın bu nedenle öz oğlunu boğdurtarak ortadan kaldırdığı iddiasıyla bir çok mersiye yazılmıştır.
şehzade mustafa'nın ardından yazılan mersiyelerden en bilineni taşlıcalı yahya'nın yazdığı mersiyedir.
---
meded, meded bu cihsnın yıkıldı bir yanı
ecel celalileri aldı mustafa han'ı.
dolundu mihr-i cemâai, bozuldu erkanı,
vebale koydular al ile al-i osman'ı.

enisi gaib erenler, celisi ehl-i sefa,
ziyade ide yaşım gibi rahmetin mevla.
ilahi! cennet-i firdevs ana durağ olsun,
nizam-ı alem olan padişah sağ olsun!..

meded, meded! bu dünyanın bir tarafı yıkıldı.
ecel eşkıyaları mustafa han'ı yakaladı ve boğdu.
onun güneş gibi parlak yüzü battı ve düzen bozuldu.
osmanoğullarını hile ile günaha soktular.

---
mersiyeler arasında en dikkat çekenlerden biri de kadın şair nisayi'nin yazdığı mersiyedir. hürrem sultan için "rus cadısı" ifadesini kullanırken, kanuni'yi de açıkça merhametsizlikle suçlamıştır...

bir urus cadısınun sözin kulağuna koyup
mekr ü ale aldanuban ol acüzeye uyub
bağ-ı ömrün hasılı ol serv-i azada kıyup
bi-terahhum şah-ı alem n'itdi sultan mustafa.

şah-ı alemsin veli halk tutdı senden nefreti
kimsenün kalmadı hergiz sana meyl-i şefkati
bais olan müftiye irmesün hak rahmeti
merhametsüz şah-ı alem n'itdi sultan mustafa.
---
ey felek sen bu dünyada öyle bir şey yaptın ki adeta yüce kabe'yi viran ettin.

ey felek, ona ettiğin cefa yanına kalırsa kalsın; ama o ala gözlü sultan mustafa nerede?

---
"her cihatı zat-ı ferhunde-sıfatı gibi hûb
bir güzel şah iken ana kıydı çarh-ı bî-aman.."

her davranışı karakteri kadar güzeldi, böyle güzel bir şah iken amansız felek ona kıydı.
---
devamını gör...
11.
*padişah olsa anamızı bacımızı evropa keferesine ikram etmeyecek, bilakis evropa'nın bıngıl bıngıl hatunlarını memaliki osmanlının erkeklerine cariye olarak üçer beşer dağıtacak şehzademizdi. bu duruma uyanan kefere kralları, sülo'ya cariye kılığına girmiş casuslar yollayarak mustafa'nın kanına girmesini sağladılar. işte bunlar hep venedik'in oyunları.
devamını gör...
safevilerle anlaşmış olabileceği konusu tarihte ağır basar, ancak elde sağlam bir ispat yoktur. ben katlinin osmanlı'nın hayrına olduğunu düşünüyorum. başa geçseydi bugün iran ile sınırlarımız çok farklı olabilirdi.
devamını gör...
13.
padişah sultan süleymanın oğludur. padişahın kendisi tarafından ölümü emredilip öldürülmüştür.
devamını gör...
kanuni, babası yavuza darbe yapıp tahta geçtiği için şehzade mustafanında kendisine böyle bir darbe yapacağı tribine girerek oğluna kıydığını düşünmekteyim.
devamını gör...
hürremin kumpasından sonra boğularak öldürülen osmanlı padişahı kanuninin veliahtı olacakken şehidi olmuştur .
devamını gör...
kanuni sultan süleyman çocuklen, babası yavuz sultan selim'in babası ıı. bayezid'e darbe yaptığına şahit olduğundan ve bu olaydan çok etkilendiğinden şehzade mustafa'nın da kendisine aynını yapacağından çok korkarmış. bir yerde böyle bir şey okumuştum. ne kadar doğru bilemem.
devamını gör...
17.
osmanlı tarihinin belki de akışını değiştirecek olaylardandır,şehzade mustafa'nın boğdurulması.
zaten sonrasında da gevşeme başlamış, bir türlü dikiş tutturulamamıştır.
devamını gör...
18.
bir dönem araştırdığım şehzade. dönem insanı değildir bana göre. padişah olsaydı çok şey değişirdi.
devamını gör...

bu başlığa tanım girmek için olabilirsiniz.

zaten üye iseniz giriş yapabilirsiniz.

"şehzade mustafa" ile benzer başlıklar

normal sözlük'ü kullanarak 3. parti dahil tarayıcı çerezlerinin kullanımına izin vermektesiniz. Daha detaylı bilgi için çerez ve gizlilik politikamıza bakabilirsiniz.

online yazar listesini görmek için lütfen giriş yapın.
zaman tüneli köftehor rehberi portakal normal radyo kütüphane kulüpler renk modu online yazarlar puan tablosu yönetim kadrosu istatistikler iletişim