dadaizm

1.dünya savaşı yıkıntıları sebebiyle, "alayına isyan" sebepli yayılmış akımdır. barbarlığı, sanat alanındaki entelektüelliği protesto eder. sanatçıların zürih’de toplanıp, bir sözlükten açtıkları ilk sözcüğün "dada" olarak bulunması sonucu, akım adını "dadaizm" olarak almıştır. sözcük; tahta at anlamına geliyor.

kuralsızlık akımı.

new york ve zürich’te hemen hemen aynı zamanlarda ortaya çıkmış sanat akımı. 1915'te savaşın etkisiyle karamsarlık ve umutsuzluk duygu durumlarının çevresinde gelişen bu sanatın olayı tamamen ''hiçliği, bıkkınlığı, nefreti, vazgeçmişliği ve yıkılanın yerine yenisini yapamayacak kadar pes etmiş olmayı'' vurgulamaktır.

dada ya da pisuvarın acı vermesi!

bir şapkayı, arkadan itip keli göstermektir dadaizm.

dada sonu olmayan dünya savaşı,

dada başlangıcı olmayan devrimdir.''

-hugo ball

(bkz: dada bakire bir mikroptur)

okuyun okutturun.

paralel olarak bir de dadaşizm vardır.
fazla erzurumlu olma hali.

yerleşik sanatsal değerler ve kuralları sorgulamak ve şaşırtmak üzere, doğan bir harekettir. bunların bir çoğu yapıldığı anda var olan ve devamı olmayan sanat türleri idi. ilk başladığı anlamda kısa ömürlü olmuştur.

raoul hausmann'ın 1930 yılları nda yaptığı bu psikotik-şizoid gözler kolajını görüp, intihar malzemesi olacak kırık aynalar ve çarpık birleştirmeler sonucu bir kolaj yapmıştım. hiç inanmadığım bilinç dışı boşalmayla, sembolikleşmiş gözlerin hep unutulduğu yönündedir:

(göz bedenin ve kafa bölgesindeki en simgesel alana tekabül eder. göz artık metalaştırılan, bir görme duyusu dışında bambaşka bir parasal referansın kaynakçası olup çıkmıştır. söz gelimi; görmeyen birinin, göz çevresindeki kırışıklıkların, çevrelediği ve görememenin ne demek olduğuna işaret eder. bu, bir kolektif algının minicik algısıdır. karanlıktaki adamın sabrına yaraşır bir şey söyleyemez. dolayısıyla, o görmeyene acıklı bir yansımayla, sonsuz bir saygı sunulup üstü de örtülür.)
göz bugün tamamıyla sembolikleştirilmiştir!

-


ardından dada özkan eroğlu eserine de bakılsın işte.

‹non-dada! ex-dada! grostek maskaralık dada! gazer dada! hiç dada!›

düş görmekten asamıyorum kendimi. yoksa, fransız erotizm'in azılı isimlerinden; martin van maele bu eseri gibi sikimden tavana bir darağacı yapabilmeliydim. ancak o vakit asma eylemi yerinde olurdu.

meretliği katmerliğen gezegen:
hava seyrek, tanrı götünden karbonmonoksit soluyor. fosil yakıtları tüketenler atmosferin kokuşmuşluğa ortaklık ediyor. savaşı, kıyımı, yıkımı, ardı arkası kesilmez kaosu yücelten demagog köpekler karılarını söz geçirememiş otoriterliğe soyunmuş, erk bozuntularıdırlar. kaybolmuş cinsiyet ortadan kalmış cadavre exquis andırır.

kargışlanması gereken yerküre bu mülevves bedenleşmeyle bokumsu, ve aynı anda uzam zaman dışına taşarken, tüm yitik kitleyi besleyen griliği pembe gibi sunuyor. kıçı kırık filantroplar, vajinaperest beyinler, kadın-erkek konuları gerisingeriye alayı tiksinçler. uzaya sataşmalar, daha nicesi hiçi kuşandı. bu da kusmuk bir dünyaya aracılık etmektir. fakruzaruret bir halde hala düzüşmeye tazim dizenler en kazurat beyinlilerdir.
dada erotikliği açımlayarak sevgisizliği gösterir. onu tezahür ederken; zincirleme akıl dışı gelişmişliği ortaya serimler. hicap duyulan da ne? namevcutluğun ardılı bu beden değil mi? özümsenecek bir şey yok.

kim dada?
-ben dışı ben dada.
hiç dada!

hiperrealizm ile kıvamını emtiayaya satan, parasal emsallerin siklerin ve amların birbirlerine sözde aşağılık kompleksiyle caka sattığı, ‘hiçbir şeyin’ düsturu didaktik lağım çukuru ve dante'nin çürümüşlerin seyrine dalıp, taşakları altında izleye durduğu yitmişlerin bataklığına girmiş bir çağda -gereksiz dada gereklidir.
kozmetik sürmekten rengarenk sıçmak isyenlere böcek demeyi ihmal etmemek gerek.

dışsallaştırma, anlamsız konuşma, ihva ettirmemenin, bozukyapı taşlarından, ucubik yapısının biriciğinden ileri gelir dada!
hücre hapsindeki beyinsizleştirme yetkinlikleri; ancak suret boyuyarak, sözde kent hayatının kuklalarına ve bitap düşürücü bitik-geberik yüzlerin aceleci köhneliğine yaraşır.

kimin aklına ne gelirse yazması mı?
bu dada!

kızını düzmek isteyene, çocuk pehdahlayana, evreni sikmek isteyene, her salise çürümeye kavuşana, simasına önem atfeden ebleh beyinsizlere, birbirini kemiren onlarca insansı pislikliğe, kavruklaşan leşlerle bütünleşip arasına sızanlara, hayır diyen dada!

sanallaştırılmış görüntülerde, parçalanan cesetler ve görüntüler videolar kol geziyor. bunu dada 1-asır önce yapıbozuma uğrattı zaten.

mişima santimetresi sikinden uzunca kılıncını eline alıp sıkıca kavrayıp sikini doğrayıp, kasıntılaşmış aklına son vererek organlarınına sapladı. işte izdüşümü ölçüsüzce ve alçakça ihlalle dolu hayatiyet yetileri tıpkı, rinzai'nin dediği gibi 'buddhaları yok etmesiyle' kendi sonunu kucakladı. japon diyarında dada esintisi mı? kutsallığın hiçliğe kapaklanması.
sonuç mu? anlatımın boğuculuğu. bön sen! aptallıktan dem vurup yakınan embesil anlamsızlağa gücenmen bundandır. bok kokuna duyduğun hıncın bir anlamı olmadığını kavradığında bokunda boncuk bulmuş gibi sevinen hayatı öven kafasızların aynı kefeye koymaktan sakınma gereksiz kendini. budur dada!

bir discord sohbetinde, "dada intihardır, dada nihilisttir, dada hiçbir şeydir." diye bir girizgah yapmıştım. tıpkı dada gibi -eksik ve silik kaldı.

jacques rigaut, julien torma, arthur cravan ve nice adam hepsi, comte de lautreamont ve alfred jarry gibi gençlikte terk etmişlerdir bu sefil yaşamı.

*'siz dada, "ha ha"sız yokluktur. (ubu ımperator (emperor ubu) 1923 by max ernst)

*slığa kapılmış snoblar çekilesi hiç değildir. ucube olmadan dada olmaz. ucube bilimi teratoloji değildir, bizzat patafizikçinin ucubemsi doyumsuz iştahıdır.

dadaizm ve dadacılığın bir müziği varsa, en ayrıksı en kitleye hitap etmeyenidir.
daha nice ekolleri gömüt olarak gören dadadır. birçok mahiyeti buraya karalamak isterdim, nereye mi varır: nafileye!

bunu okuyan dadaist yoktur. varsa da ölüm sizin izdeşşiniz olsun: yani bedenin ile senin. intiharın tek sanatındır.

dada revüsü
beş zenci kadın bir otomobilde
infilak ettiler izleyerek beş yönünü
parmaklarımın
tanrıya yakarmak için elimi göğsüme koyduğumda
zaman zaman
başımın etrafında ıslak ışığı olur
yaşlı ay kuşlarının
beyinsel kaçışların üzerinde yükselen ermişlerin
yeşil halesi
talalalalalalalalalala
şimdi obüslerde patladıkları görülüyor

bir yerlerde bir delikanlı var akciğerlerini
yiyen
öyle aydınlık yellendi ki ev döndü
gece yarısına
şiirlerde söylenen kuşların
geri dönüşü gibi
ve namlulardan fışkıran ölüm sözünü kesti
akbabaların
büyük yelkenli kitabını açtı bir melek gibi
o sırada
saptandı bahar yaprakları güzel bir sayfa
tipografide
zoumbaï zoumbaï zoumbaï diê
iyiye kötüye herşeye dokundum
ah generalin keyfi
işte bu yüzden her kalbin üzerine bir kumaş örtüyorum
ve her kumaşın üzerinde efendimiz
ve her efendimizin üzerinde kalbim var
kalbim onu bahşiş verdim hahaha
tristan tzara
tristan tzara şiirde dadaizm akımın kurucularındandır. bir gazeteden seçtiği rastgele sözcükler ile yazarmış şiirlerini.

anneannemin dadaları yedin deyimine konu olan, kuraldışılık formlu sanat akımı.

her şeye dadanmakla ilgisi olup olmadığını düşünmekten başka hiçbir şey yapmıyorum..

benim. evet dadaistim.

tristan tzara' nın elebaşı olduğu , kuralsızlığı kural edinmiş, geleneksel olana savaş açmış sevimli anarşistleri barındıran edebi akım. otomatik yazı tekniği ile, kim-kiminle-nerede-ne yapıyor oyunu tadında şiir yazmışlardır. işte bunlar, hep büyük savaşların insanda yarattığı etkiler, bunalımlar...

barbarlık, entelektüel katılık ve erotizme protest edebî akım.

başlığı sözlüğe uyarlarsak:

1. ekşimik savaşımının yıkıntıları sebebiyle, "alayına isyan" sebepli açılmış katılımcı sözlüktür. reklam barbarosluğunu, sanat alanındaki entelektüel tekelciliği, düşün' kabızlığını ve küfrü protesto eder. yazarların zoom'da toplaşıp bir sözlükten açtıkları ilk sözcüğün "kafa" olarak bulunması sonucu, katılımcı sözlük adını "kafa sözlük" olarak almıştır. sözcük; baş* anlamına geliyor.

sevdiğim akımdır çünkü uğraştırmıyor, herifler bam güm akımını yapalım demişler ve olmuş

başımıza ne geldiyse insan aklı yüzünden gelmiştir diyerek aklı reddeden temalı manifesto ile yayımlanan bir akımdır. en çarpıcı sanat yapıtı örneklerinden biri ise italyan bir ressamın dışkısını konserve kutulara koyarak ( sanatçı pisliği yazıyor konservede) bilmem kaç milyon sterline satılan eser.

20. yüzyılın başlarında avrupa'da yenilikçi bir akım olarak karşımıza çıkmıştır. 1916 yılında hugo ball'ın etkisiyle isviçre'de, 1920 yıllarında ise paris'te yayılmaya başlamıştır. 1. dünya savaşı'na tepki olarak çıkan ve gelişen bu akım modern toplumun estetik tabularını yıkarak anlamsızlığı ve mantıksızlığı savunmuştur. edebiyat alanında bir başkaldırı olarak kabul edilen bu akımın en önemli temsilcisi tristan tzara'dır.
*

dadaizm, dünyanın, insanların yıkılışından umutsuzluğa düşmüş, hiçbir şeyin sağlam ve sürekli olduğuna inanmayan bir felsefi yapıdan etkilenir. birinci dünya savaşı’nın ardından gelen boğuntu ve dengesizliğin akımıdır. yapıtlarında alışılmış estetikçiliğe karşı çıkıyor, burjuva değerlerinin tiksinçliğini vurguluyorlardı.
toplumda yerleşmiş anlam ve düzen kavramlarına karşı çıkarak dil ve biçimde yeni deneylere giriştiler. kaynak
t. nasıl söylediğinin bir önemi yok, işte söyle bir şeylercilerdir.